van de jungle naar de city

Ik ben weer in Libreville hoor! Om 10 uur afspraak bij IRET (organisatie), 11 uur komt mijn afspraak eindelijk aanzetten. Nog even wachten tot de andere persoon er ook is… Komt niet opdagen, omdat ze al in andere vergadering zit. Morgen dan maar weer een nieuwe afspraak maken om 10 uur, weer terug naar huis lopen. Net thuis, persoon kan toch wel vanmiddag, kom maar weer terug. Soepel!!

In Libreville ga ik nog naar 2 dorpen om mensen te interviewen. Ze hebben rondom Libreville zoveel gejaagd dat de laatste 10 tot 20 jaar al geen bush meat meer over is. Daardoor kan ik in mijn thesis dorpen gaan vergelijken die nog van bush meat kunnen overleven en dorpen die alternatieven hebben gezocht.
Woensdag vroeg op om naar het dorp te rijden, we moesten met de taxi en buslijn. Maar dat gaat toch ietsje anders dan in NL. In een file van auto’s moet je maar net weten welke auto naar het dorp gaat waar jij naartoe wilt. Als je de auto eenmaal gevonden hebt is het wachten tot hij vol genoeg is om te gaan. Dat kan een paar minuten duren, maar ook een paar uur. Na ongeveer een uur zaten we in een volgepropte auto onderweg naar Ayémé. Chauffeur; “wel de gordel omdoen voorin”. “Nee, die is maar voor 1 persoon, jij hebt geen gordel”. O, dus ik mag gewoon door de vooruit vliegen als we ergens tegenaan botsen? Ik begrijp de auto’s hier niet helemaal. Onder het rijden haalde hij gewoon de sleutel uit het contact om er even mee te spelen en stopte ze daarna weer terug…. Ik ben geen technicus maar normaal gesproken stopt een auto toch met rijden als je de sleutel uit het contact haalt?
Dit keer helpt een vrouw van IRET, Anniefloor, me om de enquêtes af te nemen. Ze spreekt geen Engels, alleen Frans en lokale taal, dus dat worden weer lekker ongemakkelijke handen-en-voeten-werk gesprekken. In het dorp Ayémé wonen haar zus en nichtjes, dus konden ons helpen met het zoeken van mensen om te interviewen. Wel fijn om na 3 weken weer even onder de vrouwen de komen. Tussen de interviews door werden de Afrikaanse vrouwen geheimen met me gedeeld. Tijdens het maandelijkse feestje van een vrouw kunnen ze hier natuurlijk niet naar de drogist, maar ze gebruiken bepaald soorten bladeren daarvoor in de plaats. En volgens mij was het ook nog goed voor andere intiemere dingen, maar ik kon de helft van de uitleg maar volgen :p
Het was te merken dat ik dit keer door een vrouw geholpen werd met interviewen. De vaart zat erin en ze wilde er zoveel mogelijk op een dag gedaan krijgen. Om half 6 zaten we pas in het busje terug naar huis, maar eer dat we in Libreville aankwamen, na een lange file, was het al donker. De stad veranderd dan meteen, alles komt tot leven. Enorme drukte, overal eetkraampjes, mensen staan te dringen om een taxi aan te houden. Met z’n alle roepen ze tegelijkertijd waar ze naartoe willen en hoeveel ze willen betalen, hopen dat de taxi hun erin laat. Viel me op dat de mannen gewoon in de auto stappen en er dan pas achter komen dat de taxi hun niet mee kan nemen, terwijl de vrouwen netjes wachten op goedkeuring van de chauffeur. Gelukkig was Anniefloor nog bij me en had ze een taxi geregeld, maar eenmaal in de auto merkte ik dat de chauffeur een beetje rare dingen zei. Anniefloor zag er ook een beetje gestrest uit en stond op het punt om iemand te bellen om ons te komen helpen. Ik kon maar de helft verstaan, maar volgens mij was de taxi chauffeur niet helemaal in orde. Ik was blij, en Anniefloor ook!, dat we eindelijk bij mijn hotel aankwamen. Veilig voor de deur afgezet, helemaal uitgeput van een lange dag, eindelijk douchen en naar bed.
Volgende dag weer vroeg op om naar het tweede dorp te gaan, Malibé, ten noorden van Libreville. Het leek meer op een rivier dan een weg waar we over(/door)heen reden, komt omdat het regenseizoen is. Gelukkig rijdt iedereen hier 4 by 4’s. In eerste instantie leek het niet echt op een dorp zoals ik ze de afgelopen weken gezien had. Overal dikke huizen met hoge hekken eromheen. Gabon heeft blijkbaar genoeg grond over, dus “rijke mensen” kopen hier land op om een huis te bouwen. Na een lange, hobbelige weg, kwamen we eindelijk bij iets uit wat meer van een dorp weg had; Malibé. De mensen waren heel vriendelijk en leken hier een goed leventje te hebben. Stevige huizen, solar panels in de tuin, pomp in het dorp, kleine winkeltjes voor eten en drinken, grote plantages. Het viel me op dat de mensen hier veel beter kunnen overleven van hun eigen plantages vergeleken met Doussala en Mourindi, omdat ze geen problemen hebben met olifanten. In het verleden is er zoveel gejaagd in het bos dat er geen grote zoogdieren meer over zijn. Daardoor eten ze in het dorp ook bijna geen bush meat meer. Volgens de meeste mensen nog 1/2 keer per maand en dan zijn het kleine dieren; egels, eekhoorns, schildpadden. Daarvoor in de plaats zijn ze overgestapt op (plof)kip en vis dat ingekocht word in de supermarkt in Libreville. Vraag me af of dat nou zo’n verbetering is? Hier ook even de bio-industrie stimuleren…
Tijdens een van de interviews, kwam het liefste negertje ooit bij me zitten. Hij was al wat om me heen aan het draaien maar was te verlegen om dichterbij te komen. Toch wel gek om zo’n wit iemand te zien. Toen hij uiteindelijk op schoot mocht was hij dolgelukkig. Hij bleef maar aan mijn huid voelen of het nou zo anders was dan zijn eigen donkere huid. Jammer genoeg kon ik ‘m niet mee naar huis nemen, was wel een heel lief souvenirtje geweest.
De terugweg naar Libreville ging weer per taxi, de auto´s die om de tijd het dorp op en neer rijden. We moesten op de heenweg van de taxi al instappen en het hele dorp mee doorrijden, omdat op de terugweg de taxi al geen plaats meer voor ons zou hebben. Halverwege stapte er 4 vrouwen in, de dikste voorin en 4 op de achterbank gepropt. Ik kan bevestigen, het stereotype beeld dat Afrikaanse vrouwen een dikke kont hebben, dat klopt zeker! Zeer comfortabel ritje terug naar Libreville dus. Geruststellend dat de taxi chauffeur ook nog even een fles palmwijn leeg dronk onder het rijden.
Aan het eind van de dag mijn quotum gehaald, 62 interviews in totaal. Dat betekent dat mijn veldwerk erop zit! Wat eerder dan in eerste instantie gedacht, maar ik ben blij dat ik toch mijn data heb kunnen verzamelen zonder mijn budget te ver-10-voudigen. Nog een paar dagen over om data in te voeren en de laatste dingen te regelen met de organisatie, voordat ik donderdag weer naar NL vlieg.

Het is vandaag zaterdag. Als je eenmaal een beetje de omgeving kent is het nog best vergelijkbaar met het leventje thuis, alleen dan net ietsje anders. Jonge meiden zitten gebakjes te eten in een bakkerszaakje, op de hoek van de straat repareert een man schoenen (in een krakkemikkig karretje), vrouwen hebben zich netjes aangekleed om de stad in te gaan (traditionele omslagdoeken), wekelijkse boodschappen worden gedaan (grote zak rijst achterop de scooter), oudjes gaan even de kerk binnen om te bidden, discotheek eigenaar is zijn zaak uit aan het mesten. Libreville is een mooie stad, maar niks voor mij, doe mij maar de jungle.

Nooit gedacht dat ik een Gabonese duidelijk zou moeten maken dat het niet erg is om een stukje door de regen te lopen. Sommige Afrikaanse vrouwen zijn nog meer verwend dan Europese vrouwen. Alles wat met de auto of taxi gedaan kan worden, wordt niet te voet gedaan. Ook al betekent dat dat je de halve stad omrijd, in plaats van lopend een binnendoor weggetje neemt. Vandaag moest ik nog “even” geld bij gaan pinnen om het guesthouse te betalen. 6 banken verder heb ik eindelijk mijn geld! De ene nam alleen VISA aan, de andere zat zonder geld, weer een andere was buiten werking. Voordeel was dat ik nog heel veel van Libreville heb kunnen zien in mijn laatste week hier, want de banken lagen verspreid door de hele stad.
Leuk dat ik na een tijdje in het guesthouse het personeel hier ook leer kennen. Praatje maken met de bewaker bij de poort, poetsvrouw helpen met het bed opmaken, frans oefenen met de eigenaresse. Althans… ik dacht dat ze mij ook kende, maar een van de bewakers begon een gesprek met me waar ik helemaal niks van snapte. Bleek dat hij dacht dat ik de eigenares was. Zijn excuus: omdat ik ook blank ben, net als haar…?!?!

Vandaag mocht ik een dagje meelopen met Patrice in de dierenkliniek. Naast zijn werk bij IRET, is hij ook nog dierenarts. Heel bijzonder om te zien hoe ze hier een dierenkliniek op hebben gezet, veel primitiever dan dat ik van Nederland gewend ben. De gewoontes van de werknemers zijn dan ook ietsje anders. Geen witte jassen, geen steriele werkplek, assistenten hangen een beetje op de tafel, zetten hun tas erop en vervolgens worden de dieren op diezelfde tafel behandeld. Ik heb het idee dat de assistentes hier ook niet zo heel veel uitvoeren, maar dat is ook niet nodig als er gemiddeld 4 cliënten per dag komen.
Als eerste kwam een heel lief hondje binnen, 2 maanden oud. Hij moest even gecontroleerd worden voordat hij verkocht kon worden aan zijn nieuwe baasje. Hij was gelukkig helemaal gezond, maar voor de zekerheid houden ze hem 3 dagen ter observatie. Ik vroeg me af wat voor plekje hij op zijn hoofd had, maar ik had het beter niet aan Patrice kunnen vragen… Hij zei dat het gewoon een huiduitslag was en vervolgens ging hij met een pincet alles eraf plukken. Het hondje bleef achter met een kale, bloedende plek op zijn hoofd. Waarom kon ik niet gewoon mijn mond houden?
Tijdje later kwam een Gabonese vrouw kijken of ze het hondje wilde kopen. Ze heeft 1 keer het kooitje ingekeken, het hondje met geen vinger aangeraakt en ze ging er weer vandoor. Ik dacht dat ze hem niet leuk genoeg vond, maar blijkbaar had ze het hondje zojuist gekocht…
Voor de volgende afspraak werden we met de auto opgehaald om aan huis vaccinaties bij 3 honden te zetten. We reden een rijke buurt binnen met grote hekken en dikke auto’s. De bewaker bij de poort liet ons binnen en in de achtertuin heeft Patrice de honden behandeld. Hij was bijna klaar toen de eigenaresse aan kwam lopen. Een echte bitch! Ze begon aan een stuk door te ratelen, ik snapte er niks van! Ze keek me een paar keer vragend aan, maar ik had geen idee wat ze zojuist aan me vroeg. Ze vroeg de assistente of ze soms bang was, omdat ze zo angstig stond te kijken. Geef de assistente groot gelijk! Patrice werd ook nog even onderuit gehaald. Ze hoefde niet te weten of hij nou wel of geen Dr. voor zijn naam had staan, ze vroeg alleen maar om zijn naam. Ik werd gedompeld als fotograaf omdat ik een camera in mijn handen had. Als ik daarmee gespaard blijf, vind ik alles goed. Na een lange preek (die eigenlijk nergens over ging) scheurde ze weg in haar dikke Landcruiser, waarvan er nog 3 andere op de oprit stonden.
Aan het eind van de middag zijn we nog naar de universiteit van Libreville gegaan. Een veld dat meer op een bouwval dan op een campus lijkt. Patrice vertelde dat er hier zo vaak staking (door studenten, professoren, of gewoon allemaal) is dat het jaren kan duren voordat je eindelijk je studie af kunt maken. Scholieren die hun middelbare school afgemaakt hebben in Gabon krijgen meestal een scholarship om naar de universiteit te gaan. Maar de levensomstandigheden op de campus zijn zo slecht, dat het voor studenten die buiten Libreville wonen erg moeilijk is om hier te komen studeren.

Laatste dag in Libreville, nog één keer naar IRET om de laatste dingen door te spreken. Gelukkig ook de laatste keer dat ik weer 2 uur zit je wachten voordat de meeting kan beginnen. Maar Kate maakte weer alles goed met de informatie die ze me kon geven over het hele conservation-alternative livelihoods-probleem. Niet normaal hoeveel ze ervan af weet! Het is zo’n ingewikkeld situatie… Ik heb de afgelopen weken het verhaal van de lokale bevolking in de afgelegen dorpjes mogen horen, maar nu hoor ik ook de andere kant; conservatie en overheidskant. Er is niet simpelweg 1 oplossing te vinden die ingevoerd kan worden en ervoor zorgt dat mens en dier nog “lang en gelukkig/happy end” samen kunnen leven. Er zijn zoveel dingen die erbij komen kijken, problemen die opgelost moeten worden, zaken waar rekening gehouden mee moet worden, afwegingen die gedaan moeten worden. Maar zeker een heel interessant onderwerp om mijn thesis over te gaan schrijven. Ik, en gelukkig ook Kate, ben heel blij dat ik zoveel data heb kunnen verzamelen en met wat hulp van Kate heb ik eindelijk een beetje orde in de chaos aan kunnen brengen en een focus voor mijn thesis rapport. Analyseren en schrijven kan beginnen!
Maar eerst even terug naar Nederland vliegen, jeeaah! Hoe vaker ik weg ga, hoe meer ik Nederland toch ga waarderen. Ik heb een super mooie tijd gehad in Gabon. Ook al liep het 180° anders dan in eerste instantie de planning was, het is weer een ontzettend leerzame ervaring en bijzondere reis geweest, die ik nooit had willen missen!